دکتر جمال‌الدین مستقیمی اسطوره اراده، پشتکار و خلاقیت که با علاقه وصف ناشدنی به دانشجویان و علم، 65 سال عاشقانه تدریس ، تحقیق و تالیف کرد درسن نود سالگی و پس از یکسال بستری بودن، درسال 1384درگذشت.
دکتر جمال الدین مستقیمی که متولد سال 1294 هجری شمسی در قصر دشت شیراز بود اولین دستیار آزمایشگاهی علم آناتومی در ایران بود و به گفته و گواهی بسیاری از اساتید علم آناتومی در ایران تمام اساتید این علم یا شاگرد استاد و یا شاگرد، شاگرد این استاد علم آناتومی در ایران بوده‌اند.
همواره زیرزمین تالار تشریح و کلاس درس را به مطب و بیمارستان ترجیح داد و خود را همیشه در موقعیت‌های مختلف یک معلم معرفی می‌کرد نه یک پزشک.
دکتر جمال الدین مستقیمی پدر علم آناتومی ایران بود که هشت پژوهش علمی را در زمینه آناتومی در مجامع جهانی به نام کشورمان ثبت کرد که از جمله آنها "اثبات عدم ارتباط بین دو پیاز شامه در مغز" می‌باشد که در سال 1965 و در هشتمین گنگره بین‌المللی آناتومی و تشریح در آلمان مورد تصویب و ثبت جهانی قرار گرفت.
از دیگر کشفیات ایشان می توان به پیدا کردن دو رشته عصبی در مغز " که یکی از آنها به قطعه پیشانی و دیگری به کپسول خارجی می‌رود" اشاره کرد. پیدا کردن طبقه عمقی رباط دلتویید (که در ارتوپدی نقش بسیار مهمی دارد) و ثبت آن در مجامع جهانی از دیگر پژوهش های این مرد علم است.
همچنین تهیه مدل‌های بیوپلاستیک در سال 1960 درکشور آلمان برای اولین بار از دیگر کارهای دکتر مستقیمی در دنیا بود که به دلیل تواضع دکتر مستقیمی و عدم ثبت این مدل‌ها به نام خودشان، 20 سال بعد به نام یک آلمانی ثبت می‌گردد و در حال حاضر نیز 160 مدل ازمدل‌های بیوپلاستیکی که در دانشگاه علوم پزشکی مشهد وجود دارد نیز در دنیا بی‌نظیر است.
دکتر مستقیمی پس از آن که در سن 18 سالگی مدرسه طب در تهران را به پایان می‌رساند به واسطه پشتکار و هوش مثال زدنی‌اش همراه با یک پزشک آمریکایی و یک پزشک ایرانی از طرف دربار مامور می‌شوند تا تالار تشریح جسد دانشگاه علوم پزشکی تهران را حتی قبل از ساخت دانشکده بسازند که همین پشتکار ایشان زمینه ساز ماموریت ساخت تالار تشریح در مشهد در سن 25 سالگی از سوی «علم» نخست وزیر وقت می‌شود.
دکتر جمال‌الدین مستقیمی در سال 1319 برای تاسیس سالن تشریح دانشکده علوم پزشکی مشهد به این شهر هجرت کرد و سپس بنیان گذاری سالن های
تشریح دانشکده‌های علوم پزشکی اهواز، علوم پزشکی ایران، بخش سالن تشریح دانشکده علوم پزشکی ارومیه، مرکز پزشکی شفا یحیاییان تهران، بخش سالن تشریح دانشکده پزشکی بابل را انجام داد.
وی تا آخرین سال های عمر همواره عاشقانه به تدریس در دانشگاه و پژوهش علمی ادامه داد و در سال 1379 به عنوان پزشک نمونه شناخته شد.
در دفتر خاطرات دکتر مستقیمی از قول یکی از اساتید علم آناتومی این چنین می‌خوانیم: «من همیشه با خودم می‌اندیشم آیا کسی در ایران و دنیا می‌تواند جایگزین جمال الدین مستقیمی این عاشق بی‌ادعا خاموش و یکه تاز آناتومی باشد.»
نتیجه این همه تلاش تشریح بیش از 800 جسد انسانی به علاوه اجساد حیوانات بی‌شمار است. ضمن آنکه هر استاد آناتومی فقط در یک قسمت تبحر دارد ولی دکتر مستقیمی به تمام قسمت‌های بدن با تمام جزئیات اشراف داشت که این تعداد تشریح و این تبحر در بین آناتومیست‌ها یک رکورد بی‌نظیر است.
دکترجمال‌الدین مستقیمی تالیفات متعددی در زمینه علوم پایه دارد که مشهورترین کتاب ایشان "کالبد شکافی "است که به دلیل تسلط کامل وی به سه زبان آلمانی، انگلیسی و فرانسه تصحیح کتاب‌های معتبرآناتومی جهان از جمله SO BOTTA و GRAYS ANATOMY را برعهده گرفته که این امر اسباب افتخار جامعه پزشکی ایران می‌باشد. 
تندیس وی به عنوان پدر آناتومی ایران درجزیره کیش در سال 1376 نصب و مورد پرده برداری قرار گرفته است.
وی به دلیل خدمات و کشفیاتی که در این علم انجام داده و به دلیل 65 سال تلاش در علم آناتومی عنوان بزرگترین آناتومیست قرن 20 و پدر علم آناتومی ایران را به خود اختصاص داده است.
ایشان در تاریخ یکشنبه 6 آذرماه 1384 در مشهد درگذشت و در این شهر مقدس به خاک سپرده شد..
عرفان احمدی
http://www.rs272.com/
http://www.govashir.com/medicine/archives/001295.html
: جستجو